Een brilafwijking (refractie-afwijking) is een afwijkende vorm (brekingsafwijking) van het oog waardoor het beeld dat in het oog binnenkomt niet precies op het netvlies valt. Hierdoor ontstaat een onscherp beeld, dat met een brillenglas (of contactlens) gecorrigeerd kan worden.
Voor scherp zien moeten de lichtstralen uit de buitenwereld samenvallen op het netvlies. Hierdoor komt het beeld waar we naar kijken precies terecht op het netvlies (de retina): we zien het beeld dan scherp. Een bril is dan niet nodig. Om dichtbij scherp te kunnen zien wordt de ooglens automatisch boller gemaakt. Dit proces wordt accommoderen genoemd.
Als de sterkte van het hoornvlies en de ooglens niet goed in verhouding staan tot de lengte van de oogbol dan vallen de lichtstralen bij kijken in de verte niet samen op het netvlies. Het beeld wordt dan op het netvlies en in de hersenen niet scherp afgebeeld. Er is dan sprake van een refractieafwijking (brilafwijking). Als deze niet goed gecorrigeerd wordt (of is geweest) kan dit resulteren in een lui oog. Erfelijke aanleg speelt hierbij een rol.
Myopie (ook wel bijziendheid of min-sterkte genoemd)
Dit wil zeggen dat het oog in verhouding relatief te lang is. Het beeld dat het oog binnenkomt valt daardoor niet op het netvlies, maar ervoor. Bijzienden zien in de verte slechter dan dichtbij. Door een min-bril te dragen worden de beelden weer op het netvlies geprojecteerd en kan er weer scherp gezien worden. Een oog groeit qua lengte tot ongeveer het 21ste levensjaar. Myopie kan hierdoor in de loop van de kinderjaren toenemen.
"Aan bijziendheid kunnen ouders zelf al veel doen"
Chantal
"Aan bijziendheid kunnen ouders zelf al veel doen" Chantal
“Natuurlijk vind ik het jammer voor Alejandro dat hij bijziend is,” vertelt moeder Marita, “maar ik wist dat ik dat kon verwachten want het zit in de familie. Zelf ben ik ook bijziend (myopie) en dus dragen we nu allebei een bril. Toch hoop je dat het niet zo is. Onze jongere zoon Leonardo heeft het gelukkig niet.”
lees meerHypermetropie (ook wel verziendheid of plus-sterkte genoemd)
Dit wil zeggen dat het oog in verhouding te kort is. Het beeld dat het oog binnenkomt valt daardoor niet op het netvlies, maar juist erachter. Verzienden zien dichtbij slechter dan op afstand. Toch kunnen kinderen vaak nog redelijk goed zien op afstand, omdat ze de ooglens aanpassen (accommoderen). Voor zien dichtbij moeten ze extra inspanning leveren, waardoor ze op elke afstand scherp kunnen zien. Kinderen zijn in staat verziendheid tot een bepaalde sterkte te compenseren. Echter is de brekingsafwijking te groot, dan kost dit zoveel inspanning dat er klachten, zoals hoofdpijn, vermoeide ogen en scheelzien kunnen ontstaan. Een brilcorrectie is dan noodzakelijk. Door een plus-bril te dragen worden de beelden weer op het netvlies geprojecteerd, kan er weer scherp gezien worden en nemen de andere klachten meestal ook af. Een oog groeit qua lengte tot ongeveer het 21ste levensjaar. Hypermetropie kan hierdoor in de loop van de jaren afnemen.
Astigmatisme (ook wel cilinderafwijking genoemd)
Bij astigmatisme werkt het lenzenstelsel niet in alle richtingen hetzelfde, maar bijvoorbeeld in de verticale richting meer dan in de horizontale richting: de vorm van het oog ziet er meer uit als een rugbybal dan als een voetbal. Door astigmatisme wordt het beeld gedeeltelijk onscherp op het netvlies afgebeeld. Bij de geboorte zijn de ogen soms astigmatisch. In een aantal gevallen neemt het astigmatisme in de loop van de eerste levensjaren af en verdwijnt geheel. Echter, veel vaker blijft het bestaan. Astigmatisme wordt gecorrigeerd door een bril met cilinderglazen. Vaak gaat astigmatisme gepaard met hypermetropie (verziendheid) of myopie (bijziendheid). Door een bril met cilinderglazen te dragen worden de beelden scherp op het netvlies geprojecteerd en kan er weer scherp gezien worden. Meestal is een cilinder een blijvende refractie-afwijking. In sommige gevallen verandert de sterkte door groei van het oog en kan de cilinder-sterkte in de loop van de jaren af- of toenemen.
Anisometropie
Het hoeft niet altijd zo te zijn dat beide ogen dezelfde (mate van) brekingsafwijking hebben. Is er verschil dan spreekt men van een anisometropie. Juist bij deze afwijking is er een grote kans op het ontstaan van een lui oog (amblyopie), omdat de hersenen twee verschillende beelden ontvangen: één scherper en één waziger beeld. Het meeste wazige beeld wordt in de hersenen onderdrukt, zodat de prikkel tot ontwikkeling van de gezichtsscherpte van dat oog verdwijnt. Dit oog wordt een lui oog.
Prisma
Bij mensen die problemen hebben met de oogstand / dubbelzien kunnen prismaglazen worden voorgeschreven. Prismaglazen zorgen ervoor dat het beeld met twee ogen weer enkel en rustig wordt gezien. Prisma’s zijn in enkele gevallen ook in contactlenzen te verwerken. Daarnaast zijn er tijdelijke (plak)prisma's verkrijgbaar. Prismaglazen dienen voorgeschreven te worden door een deskundig persoon. Bij onjuist gebruik kunnen prismaglazen juist klachten veroorzaken en/of doen verergeren. Uw orthoptist kan u hier over adviseren.
"Evi heeft haar bril zelf uit mogen zoeken"
Irma
"Evi heeft haar bril zelf uit mogen zoeken" Irma
"Dat Evi altijd veilig in de buurt van me bleef lopen zag ik meer als karakter van mijn kindje," vertelt Irma over haar dochter, "dat associeerde ik niet met slecht zicht." Bij haar oogcontrole op het consultatiebureau bleek dat Evi last had van slecht zien. En na doorverwijzing constateerde haar orthoptist dat het linkeroog van Evi er slecht aan toe was.
lees meerKinderbrillen worden aangemeten door een orthoptist. Beide ogen worden tevoren gedruppeld. Door de druppels worden de pupillen vergroot en kan het oog niet meer scherpstellen (accommoderen). De orthoptist onderzoekt de brekingsafwijking van de ogen. Ze bepaalt de benodigde brilsterkte. Afhankelijk van de druppels die worden gebruikt heeft uw kind nog enkele uren of dagen last van wazig zien en fel (zon)licht. Het is dan ook te adviseren bij dit onderzoek een zonnebril mee te nemen. Volwassenen kunnen voor het bepalen van de refractieafwijking naar de opticien of optometrist. In enkele gevallen is het ook noodzakelijk om bij volwassenen met oogdruppels de juiste sterkte te bepalen.
In 'Ik ga naar ...' gaat Marius naar de opticien omdat hij een bril nodig heeft. Hij vertelt zelf dat eerst worden zijn ogen getest om te kijken welke brilsterkte hij nodig heeft en dat hij daarna een montuur uit kiest.
In deze aflevering van 'schooltv' gaat Constantijn samen met Flip de beer een bril uitzoeken bij de brillenwinkel.
Wanneer een min-sterkte snel toeneemt bestaan er mogelijkheden om deze toename te remmen. Leefregels zijn van groot belang om de toename van de min-sterkte te remmen. De leefregels zijn veel buiten spelen, niet te lang nabijwerk (zoals schermtijd of lezen) en het nabijwerk op niet te korte afstand houden. Een handig hulpmiddel om de ze leefregels te onthouden is de 20-20-2 regel. Dit houdt in:
Wanneer het navolgen van de leefregels onvoldoende effect heeft, kan gekozen worden voor een aanvullende therapie, zoals atropinetherapie en/of speciale contactlenzen. Vraag uw orthoptist om meer informatie.